LUKU 1
KARJALAN KIELEN IÄNTEHET
Vokalit
|
Lyhyöt | Pität |
|
a | kala |
|
o | onki |
|
u | uni | uu | kuu |
|
ä | äly |
|
ö | näkö |
|
y | kyly | yy | pyy |
|
i | ilta | ii | viisi |
|
e | ero
|
Diftongit
|
ai | maito | au | laulu |
|
oi | poika | ou | pouta |
|
ui | muila | iu | miula |
|
ei | eklein | eu | leuka |
|
äi | äijän | äy | käyvä |
|
öi | öinä | öy | löyly |
|
yi | yksityini | iy | pyyhkiy |
|
ua | muamo |
|
uo | tuo |
|
ie | kieli |
|
yä | kevyällä |
|
yö | vyö |
|
iä | piä
|
Triftongit
|
uau | makuau | uai | matkuais |
|
uou | tuou | uoi | touhuois |
|
ieu | lankieu | iei | rupieis |
|
yäy | keryäy | yäi | pärjyäis |
|
yöy | lyöy |
|
iey | viey
|
Konsonantit
| Yksinäiskonsonantit | Kakšoiskonsonantit |
|
k | lika | kk | kukka |
|
p | tapa | pp | pappi |
|
t | mato | tt | matto |
|
m | oma | mm | kumma |
|
n | nenä | nn | kannu |
|
l | kala | ll | pallo |
|
r | pari | rr | purra |
|
s | käsi | ss | missä |
|
š | šana | šš | kašša |
|
č | joučen | čč | meččä |
|
v | vuosi | vv | vuuvvet
|
Pehmiet konsonantit
| l’ | n’ | t’ | s’ |
|
pal’l’aš | n’apa | ket’t’u | huas’s’a |
|
mal’l’a | n’okka | lat’ata | ruatuas’s’a |
|
vil’l’a | n’aukuo | Ort’t’o | as’s’a |
|
tel’l’o | min’n’a | Tat’t’ana | kirjuttuas’s’a
|
Kirjaimikko
|
Aa | [aa] | Ll | [el] | Uu | [uu] |
|
Bb | [bee] | Mm | [em] | Vv | [vee] |
|
Čč | [čee] | Nn | [en] | Yy | [yy] |
|
Dd | [dee] | Oo | [oo] | Ää | [ää] |
|
Ee | [ee] | Pp | [pee] | Öö | [öö] |
|
Ff | [ef] | Rr | [er] | ’ | [pehmennyšmerkki] |
|
Gg | [gee] | Ss | [es] |
|
Hh | [hoo] | Šš | [šee] |
|
Ii | [ii] | Zz | [zee] |
|
Jj | [jii] | Žž | [žee] |
|
Kk | [koo] | Tt | [tee]
|
|
Naisien nimet |
Miehien nimet |
|
|
|
Anni | Iro | Mikko | Vasselei |
|
Santra | Vieno | Šanteri | Iivana |
|
Muarie | Laina | Huoti | Väinö |
|
Jennu | Aino | Pekka | Toivo |
|
Tuarie | Katti | Matti | Mikittä
|
Mie olen Santra Lettijeva.
Mie olen Matti Remšu.
Ken šie olet? Mie olen ………………………………..
Kylännimet
|
Kiestinki | Puanajärvi | Luušalmi |
|
Jyškyjärvi | Louhi | Kalevala |
|
Vuokkiniemi | Kemi | Repol’a
|
Mie elän Vuokkiniemeššä.
Mie elän Kalevalašša.
Missä šie elät? Mie elän ………………………………..
Numerot
|
0 | nolla | 21 | kakšikymmentäyksi |
|
1 | yksi | 22 | kakšikymmentäkakši |
|
2 | kakši | 23 | kakšikymmentäkolme |
|
3 | kolme | 24 | kakšikymmentänellä |
|
4 | nellä | 25 | kakšikymmentäviisi |
|
5 | viisi |
|
6 | kuuši | 30 | kolmekymmentä |
|
7 | šeiččemen | 40 | nelläkymmentä |
|
8 | kahekšan | 50 | viisikymmentä |
|
9 | yhekšän | 60 | kuušikymmentä |
|
10 | kymmenen | 70 | šeiččemenkymmentä |
|
11 | yksitoista | 80 | kahekšankymmentä |
|
12 | kakšitoista | 90 | yhekšänkymmentä |
|
13 | kolmetoista |
|
14 | nellätoista | 100 | šata |
|
15 | viisitoista | 101 | šatayksi |
|
16 | kuušitoista | 200 | kakšišatua |
|
17 | šeiččementoista | 300 | kolmešatua |
|
18 | kahekšantoista |
|
19 | yhekšäntoista |
|
20 | kakšikymmentä
|
|
1 000 | tuhat |
|
10 000 | kymmenentuhatta |
|
100 000 | šatatuhatta |
|
1 000 000 | miljoona |
|
2 000 000 | kakši miljoonua |
|
1 000 000 000 | miljardi
|
½ puoli
1 ½ puolitoista
Mie olen 23-vuotini (kakšikymmentäkolmevuotini).
Miula on 23 vuotta.
|
Kuin vanha šie olet? | Mie olen ……………………… |
|
Kuin monta vuotta šiula on? | Miula on ……………………… |
|
Mie olen Santra Lettijeva. | Ken šie olet? |
|
Mie olen karjalaini. |
|
Mie olen naini. |
|
Mie pakajan karjalakši, | Mitä kieltä šie pakajat? |
|
venäjäkši ta vähän šuomekši. |
|
Mie elän Vuokkiniemeššä. | Missä šie elät? |
|
Mie olen 23-vuotini. | Kuin vanha šie olet?
|
TEHTÄVÄ 1. Kerro ičeštäš. Kirjuta virkkehet.
TEHTÄVÄ 2. Luve runoset kaunehešti.
Rahvahan runoja
Pimpul’a-pampul’a paimenpoika,
aja šie lehmät kotih,
juokše košen kivijä myöten,
elä vain lankie jokeh.
Šouvamma Šorol’ah,
pitkä matka tätiläh.
Täti paistau pakšun leivän,
panou äijän voita piällä,
pikkusen šijanlihua,
muuta lihua murusen.
Valentina Karakina
Kišša n’aukuu: n’au, n’au, n’au.
Maituo šillä annan.
Koira haukkuu: hau, hau, hau.
Šillä luuta kannan.
Oravaini, oravaini,
Mečän paraš hyppijäini.
Eläy kuušen latvašša
Lämpimäššä pešäššä.