ЛАБОРАТОРИЯ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ

О САЙТЕ
ПРОГРАММЫ
СЛОВАРИ
УЧЕБНИКИ
КАЛЕНДАРЬ
ССЫЛКИ
КОНТАКТ

Tänäpäi on piätenčy, 29. kevätkuudu 2024


Учебник VIENANKARJALAN ALKEISKURŠŠI.
Автор Ольга Карлова

LUKU 2

VERBIN PERSONAPIÄTTEHET



– Terveh! Mie olen Muarie. Ken šie olet?
– Mie olen Voitto.

KIELITIETO

Personapronominit
MIE MYÖ
ŠIE TYÖ
HIÄN HYÖ

Personapiättehet

paissa
-N mie pakajan -MMA/-MMÄ myö pakajamma
-T šie pakajat -TTA/-TTÄ työ pakajatta
-U/-Y hiän pakajau -H hyö paissah


elyä ruatua
mie elän myö elämmä mie ruan myö ruamma
šie elät työ elättä šie ruat työ ruatta
hiän eläy hyö eletäh hiän ruatau hyö ruatah
 
šanuo kyšyö
mie šanon myö šanomma mie kyšyn myö kyšymmä
šie šanot työ šanotta šie kyšyt työ kyšyttä
hiän šanou hyö šanotah hiän kyšyy hyö kyšytäh

TEHTÄVÄ 1. Luve virkkehet. Huomua verbit.

Mie pakajan karjalakši hyvin.
Missä Muarie eläy?
Hiän eläy Jyškyjärveššä.
Väinö šanou: ”Mie elän Petroskoissa”.
Missä työ elättä?
Myö elämmä Karjalašša.
Hyö kyšytäh: ”Mitä šie ruat?”.
Hyö paissah šuomekši melko hyvin.
Mie šanon karjalakši: ”Terveh šiula!”.
Aino pakajau venäjäkši vain vähän.

VOKALIŠOINTU



Vartalo Piäteh Esimerkki
a, o, u (+ i, e) + -u, -mma, -tta šano-u, šano-mma, šano-tta
ä, ö, y (+i, e) + -y, mmä, -ttä elä-y, elä-mmä, elä-ttä
i, e + -y, mmä, ttä leikki-y, leiki-mmä, leiki-ttä


Muissa!
Olla-verbin taivutuš
 olen  olemma
 olet  oletta
hiän on hyö ollah


Mie olen Pekka.
Šie olet Muarie.
Hiän on opaštuja.
Myö olemma Karjalašša.
Työ oletta Venäjällä.
Hyö ollah opaštujat.

TEHTÄVÄ 2. Luve dialogit. Huomua olla-verbi.

– Terveh! Mie olen Muarie. Olen karjalaini. Ken šie olet?
– Mie olen Voitto. Olen šuomelaini.

– Ken hiän on?
– Hiän on Aino. Hiän on opaštuja.
– Mistä päin Aino on?
– Hiän on Kalevalašta.

TEHTÄVÄ 3. Valiče pronomini ta kirjuta.

mie šie hiän myö työ hyö

................................................... oletta
................................................... on
................................................... olet
................................................... ollah
................................................... olen
................................................... olemma

TERVEHYKŠET. KUULUMISET.


– Terveh! Milma kučutah Anni. Kuin šilma kučutah?
– Terveh šiula, Anni! Mie olen Jušši. On mukava tuttavuštuo.
– Passipo, šamoin.

Terveh!
Hyvyä huomenta / huomenta!
Hyvyä päivyä / päivyä!
Hyvyä iltua / iltua!
Hyvyä yötä!

On huomeneš. Mie šanon: ”Hyvyä huomenta!”
On päivä. Šie šanot: ”Hyvyä päivyä!”
On ilta. Hiän šanou: ”Hyvyä iltua!”
On yö. Myö šanomma: ”Hyvyä yötä!”

– Hyvyä päivyä, Anni! Mitä kuuluu?
– Terveh, Jušši! Kaikki on hyvin. Kuinpa šie elät?
– Ihan hyvin, passipo.

Mitä kuuluu?
Kaikki on hyvin. / Hyvyä vain, passipo.
Ei kummempua. / Mitäš täššä.
Ei nimitä hyvyä. / Ei kovuan hyvyä. Olen vaipun.

Kuin / mitein šie elät?
Hyvin, passipo. / Kaikki on hyvin.
Hil’l’akkaiseh. / Kaikki on entiselläh.
Ei kovuan hyvin. / Ei kehuttavua. Kipienä olen.

– Terveh, Anni! Mitä kuuluu?
– No terveh, Jušši! Hyvyä vain. A šiula?
– Ei šen kummempua.

Hyväšti!
Jiä tervehekši! Mäne tervehenä!
Jiäkyä tervehekši! Mänkyä tervehenä!


TEHTÄVÄ 4. Kirjuta oikiet tеrvehykšet.

Klo 8.00 .......................................................
Klo 14.00 .......................................................
Klo 20.00 .......................................................

TEHTÄVÄ 5. Kirjuta šopivat verbit.

1. Mie ............................... Muarie Kallijeva.
Mie ............................... 20-vuotini.
Mie ............................... Jyškyjärveštä päin.
Nyt mie ........................ Petroskoissa.
Mie ............................. : ”Terveh teilä!”.
2. Hiän ............................. Pekka Pekšujev.
Hiän ............................. Koštamukšešša.
Pekka ........................... karjalakši ta venäjäkši.
Pekka ........................... karjalaini.


TEHTÄVÄ 6. Vaštua kyšymykših.

Kuin šilma kučutah? .................................................
Kuin vanha olet? .................................................
Mitä kieltä šie pakajat? .................................................
Mistä päin šie olet? .................................................
Missä šie elät nyt? .................................................
Mitä šiula kuuluu? .................................................

MIMMONI?


pieni < > šuuri
kaunis < > ruma
vanha < > nuori
ruataja < > laiska
hyvä < > paha
iloni < > ikävä
poikkoi < > hil’l’ani
rohkie < > varačču

Mimmoni šie olet? – Mie olen nuori ta iloni naini.
Mimmoni hiän on? – Hiän on hyvä ta ruataja mieš.



TEHTÄVÄ 7. Kačo kuvua ta kekši pieni kertomuš täštä mieheštä. Taulukon henkilötiijot autetah šilma.

Etunimi Pekka
Šukunimi Pekšujev
Muamonkieli Karjala
Muut kielet venäjä ta šuomi
Šyntymäpaikka Kalevala
Šyntymäaika 12.4.1963
Elinpaikka Petroskoi

Ken hiän on?
Kuin vanha hiän on?
Mistä päin hiän on?
Missä hiän eläy nyt?
Mitä kieltä hiän pakajau?
Mimmoni hiän on?

MI TÄMÄ ON?



Mi tämä on?
Še on kirja.


Mi tämä on?
Še on kynä.


Mi tämä on?
Še on vihko.


Mi tämä on?
Še on laukku.

KEN HIÄN ON?



Ken hiän on?
Hiän on naini.
Hiän on muamo.
Mimmoni muamo on?
Hiän on nuori ta kaunis.


Ken hiän on?
Hiän on mieš.
Hiän on tuatto.
Mimmoni tuatto on?
Hiän on rohkie ta poikkoi.


Ken hiän on?
Hiän on lapši.
Hiän on pieni tyttö.
Hiän on Našto.
Mimmoni Našto on?

MIN VÄRINI?
 
Mušta Valkie Vihrie Šinini
Ruškie Keltani Harmua Pruuni

Min värini kirja on? – Še on harmua.
Min värini kynä on? …………………….…………..……
Min värini vihko on? …………………………………..…
Min värini laukku on? ……………………………………